انقلاب 2020

سال 2020 سال تحقق وعده‌ها و آرزوهای مرتبط با صنعت پتروشیمی است. سالی که قرار است سال ثبت رکوردهای جدید در تولید محصولات پتروشیمی در جهان باشد.

از سالهای ابتدایی قرن 21 فعالیت بر روی منابع گازهای غیر متعارف (Unconventional Gas) با جدیت در حال پیگیری بود و زمانیکه در سال 2012 قیمت گاز در آمریکا با 76% کاهش نسبت به سال 2008 به حدود 3USD/million BTU رسید همه‌ی کارشناسان و بازیگران صنعت انرژی می‌دانستند که انقلابی در پیش است بنابراین حجم بزرگی از سرمایه در جهان برای استفاده از منابع ارزان اتان (Ethane) حاصل از این منابع گازی به سمت آمریکای شمالی به حرکت افتاد. هدف افزایش تولید اتیلن از 28 میلیون تن در سال 2012 در آمریکا به 40 میلیون تن و متعاقبا پلی‌اتیلن و دیگر پلاستیکها بود که  افزایش میزان محصولات پتروشیمی در سالهای بعدی را محقق می‌ساخت. اما دو رویداد این روند افزایشی در تولید محصولات پتروشیمی را تقویت نمود.

اول، شکست قیمت نفت در ماه May سال 2014 و آغاز نزول آن از بالای 100 دلار در هر بشکه به حدود 50 دلار بود. شواهد بازار در نیمه‌ی سال 2015 همه را متقاعد کرده بود که دیگر هرگز آن قیمتهای افسانه‌ای نفت تکرار نخواهد شد و سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی با تکیه به منابع نفت و گازی متعارف نیز مقرون به صرفه و سودبخش است. نمودار زیر نوسانات قیمت نفت در محدوده‌ی زمانی 2010 تا 2016 را نشان می‌دهد (منبع: eia: us energy information administration)):

دومین رویداد، رشد خیره‌کننده‌ی تقاضا برای پلاستیک در تمام جهان و به خصوص در کشورهای در حال توسعه و بازارهای نوظهور بود. از سال 2005 تا سال 2015 تولید پلاستیک در جهان با 30% افزایش همراه بود و به حدود 322 میلیون تن در سال رسید و در سال 2016 به 335 و در سال 2017 به 348 میلیون تن در سال رسید. نمودار زیر روند رشد مثبت تولید پلاستیک را در جهان در 65 سال اخیر نشان میدهد (منبع: Plastic Europe):

هیچ محصولی در جهان چنین رشدی را تجربه نکرده بود، کافی است به نمودارهای رشد تولید برخی اقلام عمومی در دیگر صنایع نگاهی بیاندازیم تا تفاوت رشد پلاستیک را با آنها دریابیم (منبع: آژانس بین‌المللی انرژی) . پلاستیک به تمامی سرمایه‌گزاریها پاسخ مثبت می‌داد.

این عوامل دست به دست هم داد تا در 5 سال گذشته تعداد بسیار زیادی پروژه در بخشهای مختلف پتروشیمی تعریف و آغاز شد و با راه‌اندازی این واحدها در نقاط جهان، تولید اتیلن از 156 میلیون تن در سال 2012 به 180 میلیون تن در سال 2017، و پیش‌بینی می‌شود به 190 میلیون تن در سال 2020 رسیده و ضمن حفظ روند افزایشی خود، در سال 2026 سقف 270 میلیون تن را رد کند.

این رشد ادامه نیز خواهد داشت اگر فراموش نکنیم که میزان مصرف پلاستیک در کشورهای توسعه‌یافته هنوز 20 برابر کشورهای در حال توسعه می‌باشد و از آنجاییکه کشورهای در حال توسعه (به نگاه من به غلط) همواره مقلد الگوهای مصرف کشورهای توسعه‌یافته هستند دیر یا زود این میزان مصرف در کشورهای در حال توسعه نیز برقرار خواهد شد و این یعنی یک تقاضای شدید در آینده.

آنچه این روند مثبت رشد را می‌تواند به چالش بکشد و همه‌ی برنامه‌ریزی‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها را ناکام بگذارد، عوامل ناشناخته و پیش‌بینی‌ناپذیر تشدید و تعمیق جنگ تجاری آمریکا علیه چین و تنش میان ایران و آمریکا و عواقب آن در خاورمیانه است.

.