انسان مغلوب

کرونا بر انسان پیروز شده است. ما در برابر این موجود کوچک به زانو درآمده‌ایم. شکست انسان در مهار این ویروس یک مسئله‌ی علمی نیست بلکه یک مسئله‌ی اقتصادی است. انسان در برابر بسیاری از بلایای طبیعی مثل سیل، زلزله، …همچنان بی‌دفاع است. همچنین در برابر بسیاری از بیماری‌ها مثل سرطان نیز همچنان نقش قربانی را دارد و قادر نیست از خود دفاع کند. اما داستان همه‌گیری کرونا تنها به این برنمی‌گردد که انسان شناخت علمی لازم را برای رویارویی با آن ندارد بلکه توان فرار از آن را نیز ندارد. تا این لحظه، بیش از ۱۳ میلیون نفر در جهان به این ویروس مبتلا شده‌اند و ۵۸۰ هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند. چرا نمی‌توانیم جلوی گسترش ویروس کرونا را بگیریم؟

نظام اقتصادی‌ای که بر جهان امروز غلبه دارد نظامی مبتنی بر تولید و مصرف بی‌وقفه است و هرگونه درنگ در این چرخه به مرگ آن می‌انجامد. نه در غرب و نه در کشور خودمان، کسی دوست ندارد از اسم اصلی این نظام یعنی نظام سرمایه‌داری استفاده کند و همه امروزه ترجیح می‌دهند از اسامی دیگری چون اقتصاد بازار آزاد، اقتصاد نئولیبرالی و غیره استفاده کنند. ولی هر اسمی می‌خواهند به این نظام بدهند این نظامی است که متکی به تولید و مصرف انبوه و بی‌وقفه است.

چنین نظامی نمی‌تواند درنگ کند، نمی‌تواند بایستد، فقط باید حرکت کند و این لزوما حرکتی رو به جلو نیست بلکه بیشتر شبیه دویدن سگی است به دنبال دم خویش. اقتصاد امروز دنیا فوران حرص انسانی است به مصرف و در مسیر خود نه تنها زندگی انسانها را پوچ و پوک کرده بلکه کره زمین را نیز دریده و فرسوده است. مرخصی‌پذیر نیست این نظام.

در چنین شرایطی مهمترین راه مبارزه با همه‌گیری ویروس کرونا، تعلیق فعالیت‌های اجتماعی انسان است. یعنی از حرکت ایستادن، در خانه ماندن و کند کردن سرعت فرآیند زندگی اجتماعی انسان. و این در اقتصاد سرمایه‌داری مثل گناه کبیره است. تعلیق فعالیت‌های اجتماعی یعنی کاهش تولید، توزیع و مصرف و این در این نظام امکان ندارد. به همین دلیل دولتها قرنطینه می‌کنند، مغازه‌ها و مرکز خریدها را می‌بندند، ادارات را دورکار می‌کنند…اما نمی‌توانند این راه را ادامه دهند. اقتصاد سرمایه‌داری چنان زندگی ما را در پنجه گرفته است که نمی‌توانیم حتی برای چند ماه دست به کاهش چرخه‌‌ی تولید/ مصرف بزنیم. نمی‌توانیم در جای خود بمانیم و با خودداری از حضور اجتماعی، چرخه‌ی مرگبار شیوع این ویروس را در هم بشکنیم.

انسان امروز قربانی ویروس کرونا نیست بلکه قربانی نظام اقتصادی غالب بر جهان است. نظام اقتصادی‌ای که نابرابری را در جهان در عمیقترین اشکال خود گسترش داده، محیط زیست را نابود کرده و انسان را به موجودی تک‌بعدی و حریص تبدیل کرده که در جستجوی آرامش سرگردان میان روانشناسان و می‌فروشان حیران مانده است.

انسان مغلوب خود شده است نه ویروس کرونا.